Kooperatif Başkanımız Prof. Dr. Bülent Gülçubuk Teke Tek Programına Katıldı

Kooperatif Başkanımız Prof. Dr. Bülent Gülçucuk son günlerde yaşanan gıda arzı problemleri ve fiyat artışlarını değerlendirmek üzere 11.04.2022 tarihinde Fatih Altaylı'nın sunduğu Teke Tek programına konuk oldu. Prof.Dr. Gülçubuk ülkemizde son günlerde yaşanan gıda enflasyonuna dikkat çekerek "Bir ülkede gıda fiyatları ne kadar çok konuşuluyorsa o ülkede ekonomik açıdan ciddi bir kriz vardır." açıklamasında bulundu. Prof.Dr. Gülçubuk çiftçinin 100 lira kazanmak için 114 liralık maliyet gerçekleştirmek durumunda olduğunu söyledi. Bu üretim şeklinin imkansızlığına vurgu yapan Prof.Dr. Gülçubuk, " Biz şimdi bu çiftçiye gel sen üretime devam et ve ülkenin gıda güvencesini sağla diyoruz. Böyle bir şeyi gerçekleştirmek dünyada ancak mucizelere bağlı." diyerek konunun ciddiyetine dikkat çekti.

Prof. Dr. Bülent Gülçubuk'un programda yaptığı diğer tespitler şöyledir.

 Bir ülkede gıda fiyatları ne kadar çok konuşuluyorsa o ülkede ekonomik açıdan ciddi bir kriz vardır.

 Artan maliyetler ve azalan gelirlere rağmen üretimini devam ettirmeye çalışan bir tarım sektörü ile karşı karşıyayız.

 Övünerek söylüyoruz; dünyada tarım ekonomisi büyüklüğü açısından onuncu büyük ülkeyiz, Avrupa’da ise birinciyiz. Fakat maalesef dünyada gıda enflasyonunda da ilk beşteyiz. Bu çelişkiyi açıklamakta zorluk yaşıyoruz.

 Çiftçi 100 lira kazanmak için 114 liralık maliyet gerçekleştirmek durumunda. Biz şimdi bu çiftçiye gel sen üretime devam et ve ülkenin gıda güvencesini sağla diyoruz. Böyle bir şeyi gerçekleştirmek dünyada ancak mucizelere bağlı.

 En son tarım sayımı 2001 yılında yapıldı. Tarımın analizini yapmak için gerekli olan veriye erişemiyoruz.

 Türkiye’de kaç çiftçi var diye bir soru sorulsa… Tarım ve Orman Bakanlığı 1,7 milyon ÇKS kayıtlı çiftçimiz var diyor. Sosyal Güvenlik Kurumuna kayıtlı çiftçi sayısı 530 bin, Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nde ise 4,5 milyona yakın çiftçi var. Bunların hangisi doğru? Ben bir bilim insanı olarak hangisinden faydalanacağım.

 ÇKS kaydı olan kaç kişi gerçekten çiftçilik yapıyor? Bunu da sorgulamak lazım.

 Türkiye’de bölgesel kalkınma istatistiklerine geçildikten sonra il ve ilçe düzeyinde veri üretmekte ve bu verilere ulaşmakta zorluklar yaşanıyor.

 Dünyada aile çiftçiliği yaşadıkça gıda güvencesi ve biyo-çeşitliliğin korunması güvende olacaktır.

 Aile çiftçiliğinde her bir aileyi bağımsız birer işletme olarak ele almamalı, bunları kendi aralarında örgütlenmiş, üretim ve pazarda etkin olduğu bir sistem olarak düşünmeliyiz.

 Dünyada ekonomisi güçlü ülkelerin kooperatifleri de çok güçlü. Bu ülkeler tarımda geldikleri noktayı kooperatiflere borçlular.

 Türkiye’de; etkin, tabana dayanan, risk üstlenen, ürünlerini üretip katma değerini arttıran kooperatiflerden söz etmeliyiz. Tamamen bir destek alma beklentisine göre kurulmuş kooperatifler uzun ömürlü değildir.

 Türkiye’deki coğrafi işaretleri kooperatifler alamıyor. Eğer kooperatifler coğrafi işaretleri alsalar, bu ürünlere katma değer katsalar çiftçi daha fazla gelir elde edebilecek. Türkiye’de sayısı bine varan coğrafi işaret alındı fakat bunların içerisinde yalnızca 8 tanesi Avrupa birliği tarafından tanınmakta. Yani bizim coğrafi işaret almakta ve kullanmakta sıkıntılarımız var.

 Avrupa Birliği ülkelerinde, özellikle coğrafi işaretli geleneksel ürünlerde son fiyatın yüzde 40-50’si birincil üreticinin cebine girer. Türkiye’de bu oranın daha %20’lere ulaşıp ulaşmadığını bilmiyoruz.

 Oya endeksli desteklemeleri bir kenara bırakıp yatırıma ve projeye endeksli projelere geçmemiz lazım.

 Tarım nüfusu başına düşen milli gelir 3 bin doların altına düştü. Bu ne demek; artık yoksul sınırında bulunan bir kitleye bizi doyur diyoruz.

 Bir ülkenin çiftçisi mutlu değilse o ülkenin genelinde de sorunlar yaşanır.

 Türkiye’de en fazla pamuk, antepfıstığı, mercimek üreten, en fazla hayvan sayısına sahip illerden birisi olan Şanlıurfa 2020 yılı verilerine göre 2901 dolar kişi başına düşen milli gelir ile yoksulluğu yaşıyor. Ülkenin milli gelir ortalamasının ancak üçte birine kadar gelire sahipler. Nasıl sürdürülebilir tarım yapacağız?

 Tarıma hep ekonomik fayda prensibi ile bakıldığı için toplumun doyması, kırsalın yerinde durması, kendine yeterlik gibi konular göz ardı edildi.

 İneği destekliyoruz, buğdayı destekliyoruz ama kırsalda yaşayan insanın yaşam koşullarını desteklemiyoruz.

 Kırsalı bütüncül olarak ele almalıyız ki gençleri kırsalda tutabilelim.

 Çiftçilerin şu anda bankalara ve Tarım Kredi Kooperatiflerine toplamda yaklaşık 205 milyar TL borcu var. Bu şu anlama geliyor eğer çiftçi başına bölersek 102 bin TL borcu var çiftçinin. Tarımsal desteklerle çiftçinin borçları mı destekleniyor? Borcu borç ile kapatmaya çalışıyoruz? Böyle olunca desteklerin üretime yansımasında sorunlar yaşanıyor.

 Gelir güvenceli sigorta sistemi ile çiftçiler desteklenmeli.

 Üretimden vazgeçilen her alan bize ithalat olarak geri dönüyor. İthalata verdiğimiz para, çiftçiye aktarılacak yatırım transferi ve kaynaklardan çok daha fazla oluyor.

 Bu ülkenin toprakları 200 milyon insanı besler. Fakat topraklara sahip çıkılmalı. Türkiye’de bir milyona yakın hobi bahçesi var. Böyle bir toprak zenginliğimiz var mı? Türkiye bunu gözden geçirmeli!

 Son yirmi yılda Tarım Bakanı’nın açıklamasına göre yaklaşık 2 milyon hektar tarım alanı devre dışı kaldı ve bu alanın %25’i sulu tarım alanıydı. Hiçbir ülkenin 500 bin hektar sulu tarım arazisini devre dışı bırakma gibi bir lüksü yoktur.

 Risk yönetimine dayalı politika ürütmekte zorluk yaşıyoruz. Ben dünyadaki ülkeleri üç kategoriye ayırıyorum: Risk yöneten ülkeler, kriz yöneten ülkeler ve her ikisini de yönetmekte zorlanan ülkeler.

 Tarım politikalarımızın üretimi değil yaşamı da desteklemesi lazım.

 Üçüncü tarım şurası: Şurada alınan kararların büyük çoğunluğunun altına bugün de olsa imzamı atarım. Fakat sorun bu kararların nasıl uygulamaya alınacağında. Bu kararlar nasıl devlet politikası haline gelecek? Bakandan bakana değişen politikalar var maalesef. Şura kararları havada kalıyor.

 Tarım paydaşları arasında maalesef gizli bir çekişme var gibi. Yerel yönetimler, mülki idareler ve merkezi karar vericiler arasında eşgüdümünün olması lazım.

 Türkiye tarım vizyonu: Hiçbir siyasi partinin kırsala ilişkin bir vizyonu yok. Nasıl bir kırsal görmek istiyoruz sorusuna cevap yok.

 Dünyanın başka yerlerinde toprak aramaktansa kendi topraklarımıza sahip çıkmalı, TİGEM’leri verimli şekilde kullanmalıyız.

 Pandemi bize şunu gösterdi Dünyada artık tarım ve gıda sektörü sadece serbest piyasa

koşullarına bırakılamayacak kadar önemlidir.

 Ukrayna-Rusya savaşı nedeniyle ortaya çıkacak maliyet artışlarından dolayı dünyada üretimden vazgeçecek topluluklar var. Çarpan etkisi olacak savaşın. Bizim her zamankinden daha fazla sürdürülebilir tarım politikalarına ihtiyacımız var.

 Bugün geldiğimiz nokta piyasayı düzenleme kurumlarının ne kadar önemli olduğunu bizlere gösteriyor. Bu kurumları daha verimli çalıştırabilseydik, varlıklarını koruyabilseydik, üreticileri gerçek ortağı olarak katılımcılık yaklaşımıyla o kurumların birer paydaşı haline getirebilseydik, bu kurumlar kar etseydi ve çiftçilere bu karı dağıtsaydı bugün konuştuğumuz sorunların pek çoğunu konuşmuyor olacaktık.

 1990’a kadar ki istatistiklere baktığımız zaman şöyle bir sonuç görüyoruz, Türkiye’de bir kişiye yaklaşık bir buçuk küçükbaş hayvan düşüyordu. Şu anda bu sayıdan çok uzaklaştık.

 Türkiye’de son otuz yılda 12 milyon hektar mera alanını devre dışı bırakıldı. Dünya meraları üretime kazandırırken Türkiye’de meraların bakımı yapılmadı, mera otlatma planından söz edilemedi.

 Biz ne zamanki Türkiye tarımını tamamen şirket tarımı olarak düşünmeye başladık, maalesef ki sorunlarımız kronikleşmeye başladı. Türkiye’de kooperatifler yemlemeden hayvanların katma değerli olarak kesilmesine kadarki süreçte yer alabilselerdi bugün hayvancılıkta çok daha iyi bir noktada olabilecektik.

 Tarım nüfusunun fazla fakat verimliliğinin düşük olmasını sorgulayabiliriz. Yine de kırsal nüfusu yerinde tutmamız lazım. Keşke büyükşehir yasası bu şekilde çıkmasaydı da kırsal alan taşınmazları ve değerleri ile yerinde kalıyor olabilseydi.

 TÜRKŞEKER şeker pancarı ekim kotasını dolduramadı. Geçmiş yıllarda çiftçiler birbirleri ile kota alışverişinde bulunurken bu yıl maliyetlerden dolayı çiftçiler şeker pancarı ekip ekmeme konusunda tereddütte kaldılar.

 Yıllar içerisindeki insani gelişmişlik endekslerini karşılaştırdığımızda GAP kapsamındaki 9 ilin hepsinin TR ortalamasının gerisinde kaldığı görülüyor.

 GAP’ta sulama yatırımların ancak üçte biri tamamlanmış durumda. Bölge nüfusunun ne kadarı GAP kaynaklarından yararlanabiliyor diye sorgulamak lazım. KALKINMANIN ADALETİ kavramına uygun davranılmalı. GAP bölgesinde ciddi bir kaynak kullanım ve erişim sorunu var.

 Amerika’da kırsal alanı elektriklendirme kooperatifleri var ve bu kooperatifler kırsal alanın neredeyse üçte birine elektrik sağlar.

 Bizim de özellikle Güneydoğu gibi güneşlenmenin çok olduğu yerlerde güneş enerjisi yoluyla elektrik elde edebilir ve bu elektriği tarımsal sulamada kullanabiliriz. İşte bunun adı da tarımsal elektrik olur.